مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامهریزی امور پژوهشی وزارت علوم خبر داد:
ابلاغ آییننامۀ تعیین هزینۀ پردازش مقاله در نشریات علمی دسترسی باز

متن آیین نامه به شرح زیر است:
مشخصات سند |
|
عنوان سند: آییننامۀ تعیین هزینۀ پردازش مقاله در نشریات علمی دسترسی باز |
|
نوع سند: آییننامه |
شمارۀ سند: عتف- آ - ۳۱۱۲ |
ویرایش: ۰۱ |
صفحه: ۱ از ۶ |
اقدامکنندگان |
|||
اقدامات |
نام و نامخانوادگی |
واحد سازمانی |
امضا |
تهیهکننده |
محسن شریفی |
مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامهریزی امور پژوهشی |
|
تأییدکننده |
غلامحسین رحیمی شعرباف |
معاون پژوهش و فناوری |
|
تصویبکننده |
منصور غلامی |
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری |
|
مرجع نگهداری سند |
پرونده |
قسمت |
تاریخ و شمارۀ ابلاغ سند |
دفتر وزارتی |
۳ |
۱ |
|
مقدمه
نشریات علمی از نظر در دسترس بودن مقالات برای بهرهبرداران، در کل جهان، به دو شیوۀ دسترسی باز و اشتراکی عرضه میشوند. نشریات گروه اول که مقالات آنها در اختیار همگان قرار میگیرند معمولاً در قبال هزینههای انجامشده مانند پردازش، داوری و انتشار مبلغی را از نویسندگان دریافت میکنند. مقالات گروه دوم ضمن عقد قرارداد میان یک ناشر با نشریه یا صاحب امتیاز نشریه، در ازای فروش امتیازهای نشریه، قسمتی از درآمد سالیانه را از سوی ناشر به صاحب امتیاز نشریه پرداخت میکنند. همچنین، گروهی از نشریات اشتراکی به شکل ترکیبیاند یعنی در اینگونه نشریات چنانچه نویسنده تمایل داشته باشد که مقالهاش به شکل دسترسی باز منتشر شود، میبایستی هزینۀ مربوط را پرداخت کند. بدیهی است از آنجایی که تمامی نویسندگان در پی کسب استنادات بیشتر برای اثر خویش هستند، دسترسی باز امکان رؤیتپذیری آثار نویسنده را بیشتر میکند. شایان ذکر است که پارهای دیگر از نشریات دسترسی باز از نویسنده درخواست دریافت وجه نمیکنند. همچنین، گاهی اوقات، نشریات به برخی از نویسندگان کشورهای در حال توسعه و کمبضاعت تخفیف میدهند یا آنها را معاف از پرداخت میکنند.
در کشور ما نیز نشریات علمی تابع مقررات داخلی و همچنین ضوابط و استانداردهای بینالمللیاند و از نظر نوع دسترسی هم به شکل دسترسی باز و هم به شکل اشتراکی هستند. بدیهی است که تولید یک نشریۀ علمی از سوی انجمنهای علمی، مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی یا غیردولتی برای انجام امور اجرایی، داوری و انتشار هزینههای گوناگونی دارد. لیکن نشریات علمی نباید در صدد اخذ مبالغ نامتعارف از نویسندگان برآیند و آن را مرجع کسبوکار خود قرار دهند. چنین کاری مورد قبول نهادهای علمی و قانونی داخل و خارج از کشور نیست. بر این اساس، برای نشریات علمی مشمول آییننامۀ نشریات علمی مصوب ۲/۲/۱۳۹۸ به شمارۀ ابلاغی ۲۵۶۸۵/۱۱ مورخ ۰۹/۰۲/۱۳۹۸ دریافت هرگونه هزینه از نویسندگان مقاله باید به گونهای متعارف و در چارچوب ضوابط تعیینشده از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باشد.
به تبعیت از قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب ۱۸/۵/۱۳۸۳، این آییننامه به منظور تعیین ضوابط و ساماندهی دریافت هزینۀ پردازش مقاله از نویسندگان مقالات در نشریات دسترسی باز تدوین شده است.
مادۀ ۱. تعاریف
۱ -۱. مؤسسه: منظور از موسسه مطابق با مادۀ ۵ آییننامۀ نشریات علمی مصوب ۲/۲/۱۳۹۸ به شمارۀ ابلاغ ۲۵۶۸۵/۱۱ مورخ ۰۹/۰۲/۱۳۹۸ میباشد.
۱-۲. هزینۀ پردازش مقاله مبلغی است که از سوی نشریات دسترسی باز جهت هزینههای مربوط به داوری، ویراستاری، صفحهآرایی و انتشار مقاله از نویسندگان دریافت میشود تا مقالۀ ارائهشده از سوی نویسنده به شکل دسترسی باز در اختیار همگان قرار گیرد. این هزینه ممکن است از سوی نویسنده، مؤسسه یا سازمان محل اشتغال نویسنده یا تأمینکنندۀ پژوهانه (گرنت پژوهشی) پرداخت شود. پرداخت هزینۀ پردازش مقاله به منزلۀ حفظ حق چاپ برای نویسنده مقاله نیست.
۱-۳. حق چاپ موا افقتنامهای است که نویسنده (ها) پس از صدور پذیرش نهایی مقاله از سوی نشریه امضا میکند (کنند) و بیانگر این است که مقاله به شکل دسترسی باز ارائه شده و استفاده، توزیع و نقل قول بدون محدودیت از مقاله به شرط ذکر نام نویسندگان و منبع اصلی نشریه مجاز است و نیاز به دریافت هیچ اجازهای از سوی نویسندگان یا ناشران نیست.
مادۀ ۲. صدور مجوز یا موافقتنامه برای دریافت هزینۀ پردازش مقاله
۲-۱. دریافت هزینۀ پردازش از نویسندگان از سوی نشریات، در چارچوب این آییننامه، منوط به کسب موافقت شورای مؤسسه / هیئت مدیرۀ انجمن علمی (صاحب امتیاز نشریه) است. نشریات برای اخذ موافقت با دریافت هزینۀ پردازش از نویسندگان مقالات باید درخواست خود را به شورای مؤسسه / هیئت مدیرۀ انجمن علمی (صاحب امتیاز نشریه) ارسال کنند.
۲-۲. شورای مؤسسه / هیئت مدیرۀ انجمن علمی بر اساس سیاستهای داخلی خود و این آییننامه درخصوص دریافت یا عدم دریافت هزینۀ پردازش مقاله از نویسندگان تصمیم میگیرد و پس از بررسی درخواست هریک از نشریات، مراتب موافقت یا عدم موافقت با دریافت هزینۀ پردازش مقاله را با تعیین مبلغ قابل دریافت به ازای هر مقاله براساس یکی از بندهای مادۀ ۳ این آییننامه به نشریه اعلام میکند. شایان ذکر است دریافت هزینۀ پردازش مقاله اختیاری است و نشریه میتواند به شکل دسترسی باز انتشار یابد اما هزینۀ پردازش مقاله را دریافت نکند.
۲-۳. نشریه موظف است مجوز یا موافقت مربوط به بند ۲-۱ و نیز، چگونگی و میزان هزینۀ پردازش مقالات را بر اساس این آییننامه در سامانه و راهنمای تدوین مقالات اعلام کند که یکی از مدارک مورد نیاز برای ورود به ارزیابی و رتبهبندی سالانه است.
۲-۴. در صورت موافق نبودن شورای مؤسسه / هیئت مدیرۀ انجمن با دسترسی باز یا دریافت هزینۀ پردازش (موضوع بند ۲-۱)، اخذ هرگونه هزینه از نویسندگان ممنوع است و نشریه باید در دستورالعمل و راهنمای تدوین مقالات و سامانۀ خود این موضوع را قید کند که پذیرش و انتشار مقاله در نشریه بدون دریافت هزینه از نویسنده است.
مادۀ ۳. میزان هزینۀ پردازش مقاله و شیوۀ پرداخت
الف) میزان هزینه
هزینۀ پردازش مقاله تا پایان سال ۱۴۰۰ به شرح زیر است و در سالهای بعد، در صورت نیاز، معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تغییرات لازم را اعلام خواهد کرد.
۱. حداکثر هزینۀ پردازش قابل دریافت از نویسندگان به ازای هر مقالۀ کامل در نشریاتی که صاحب امتیاز آنها مؤسسه (بند ۱-۱) است ۴۰۰ هزار تومان برآورد میشود.
۲. حداکثر هزینۀ پردازش قابلدریافت از نویسندگان به ازای هر مقالۀ کامل در نشریاتی که صاحب امتیاز آنها انجمنهای علمی هستند ۵۰۰ هزار تومان برآورد میشود.
۳. حداکثر هزینۀ پردازش قابل دریافت از نویسندگان به ازای هر مقالۀ کوتاه در نشریاتی که صاحب امتیاز آنها مؤسسه (بند ۱-۱) است ۲۰۰ هزار تومان تعیین شده است.
۴. حداکثر هزینۀ پردازش قابل دریافت از نویسندگان به ازای هر مقالۀ کوتاه در نشریاتی که صاحب امتیاز آنها انجمنهای علمی است ۲۵۰ هزار تومان تعیین شده است.
۵. در نشریات نمایهشده در پایگاههای WOS یا Scopus حداکثر هزینۀ پردازش قابل دریافت از نویسندگان به ازای هر مقاله در هر یک از موارد فوق با ضریب ۲/۱ محاسبه میشود.
ب) شیوۀ پرداخت
در نشریات دسترسی باز شیوۀ پرداخت هزینۀ پردازش مقاله به دو شکل، سازمانی و شخصی، امکانپذیر است.
۱. هنگام شیوۀ پرداخت به شکل سازمانی، میزان پرداخت هزینه بر اساس توافق مؤسسه یا سازمانی که نویسندۀ مسئول وابسته به آن است با صاحب امتیاز نشریه (مؤسسه / انجمن علمی) با رعایت مادۀ ۳ این آییننامه تعیین و از سوی مؤسسه یا سازمان مذکور پرداخت میشود. در نتیجه، از نویسندۀ وابسته به آن مؤسسه یا سازمان وجهی دریافت نخواهد شد.
تبصره. سازوکار نحوۀ پرداخت هزینه به گونهای توافقی بین صاحب امتیاز نشریه و مؤسسه یا سازمانی که نویسنده وابسته به آن است، بر اساس تعداد مقالات دریافتی و با رعایت مفاد این آییننامه، تعیین میشود.
۲. هنگام شیوۀ پرداخت به شکل شخصی، میزان پرداخت هزینۀ پردازش مقاله با رعایت موارد مادۀ ۳ از سوی صاحب امتیاز نشریه تعیین میشود و نویسندۀ مسئول مقاله آن را شخصاً یا از پژوهانه (گرنت پژوهشی) بر اساس این آییننامه پرداخت میکند. در این شیوه نیز مؤسسه یا سازمانی که نویسندۀ مسئول وابسته به آن است میتواند هزینۀ پردازش مقاله را به نویسندۀ مسئول پرداخت کند.
۳. هنگام دریافت هزینۀ پردازش مقاله، ۵۰ درصد از هزینه پس از انجام داوری و صدور گواهی پذیرش نهایی و اخذ موافقتنامۀ حق چاپ از نویسنده، و ۵۰ درصد باقیمانده پس از آمادۀسازی مقاله برای انتشار (قبل از انتشار رسمی مقاله) اخذ میشود. بنابراین، اخذ کامل یا بخشی از آن در زمان بررسی اولیه و قبل یا حین فرایند داوری و پیش از پذیرش نهایی ممنوع است.
مادۀ ۴. الزامات اجرایی
۴-۱. دریافت هزینۀ پردازش مقاله از نویسندگان بابت داوری، ویراستاری، صفحهآرایی و انتشار مقاله است. دریافت هرگونه وجه از نویسندگان به عناوین دیگر ممنوع است و در صورتی که نشریات علمی خارج از این آییننامه وجهی را از نویسندگان مقاله دریافت کنند تخلف محسوب می شود و از فرایند ارزیابی و رتبهبندی سالانه و فهرست نشریات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری خارج میشوند.
۴-۲. دریافت هزینۀ پردازش از مقالاتی (دستنوشتههایی) که فرایند داوری را طی کرده اما مورد پذیرش نهایی برای انتشار قرار نگرفتهاند ممنوع است.
۴-۳. نشریه باید دسترسی باز و میزان هزینۀ پردازش مقاله را در دستورالعمل و راهنمای تدوین مقاله و نیز، سامانۀ نشریه برای مخاطبان خود اعلام کند.
۴-۴. نشریه موظف است برای هر یک از مقالات پذیرششده موافقتنامۀ حق چاپ را مطابق با بند ۱-۳ این آییننامه از نویسنده (ها) به صورت کتبی اخذ کند.
۴-۵. در صورتی که نویسندۀ مسئول پس از صدور پذیرش نهایی از سوی نشریه از امضای موافقتنامۀ حق چاپ و پرداخت هزینۀ پردازش مقاله خودداری کند، نشریه مجاز است فرایند انتشار مقاله را متوقف کند و ضمن ابطال پذیرش مقاله مراتب را به نحوی مقتضی به نویسنده و مؤسسۀ مربوطه اعلام کند.
۴-۶. دریافت هزینۀ پردازش از سوی نشریاتی که دسترسی باز نیستند ممنوع است و باید در سامانۀ نشریه و نیز، دستورالعمل و راهنمای تدوین مقاله عدم دریافت هزینۀ پردازش اعلام شود. اما در صورت تقاضای نویسندۀ مسئول و موافقت نشریه و بر اساس سیاستهای آن، در صورتی که مقالهای به شکل دسترسی باز منتشر شود مجازند هزینۀ پردازش مقالۀ مذکور را مطابق با این آییننامه دریافت کنند.
۴-۷. نشریه میتواند به شکل دسترسی باز انتشار یابد اما هزینۀ پردازش مقاله را دریافت نکند یا در موارد خاص، از دریافت هزینۀ پردازش مقاله چشمپوشی کند.
۴-۸. نشریاتی که در فرایند ارزیابی نشریات علمی حضور نیافتهاند یا فاقد رتبهاند امکان دریافت هزینه را نخواهند داشت.
۴-۹. نشریه لازم است بخشی از هزینۀ دریافتی را به منظور رؤیتپذیری مقالات انتشاریافته در پایگاههای اطلاعات علمی بینالمللی مصرف کند.
مادۀ ۵. نظارت
۵-۱. مسئولیت اجرای این آییننامه بر عهدۀ رئیس مؤسسه / هیئت مدیرۀ انجمن علمی (صاحب امتیاز نشریه) است.
۵-۲. مسئولیت نظارت بر حسن اجرای این آییننامه بر عهدۀ معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.
۵-۳. نشریات علمی که مفاد این آییننامه را رعایت نکنند پس از بررسی در گروه نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و تذکر کتبی به نشریه، از فهرست نشریات علمی و نیز فرایند ارزیابی سالانه حذف میشوند. چنین نشریاتی نامعتبر محسوب میشوند و در ارزیابیها هیچ امتیازی به مقالات منتشرشده در آنها تعلق نمیگیرد. بدیهی است دستکم ۳ سال از ورود مجدد به سامانۀ ارزیابی نشریات علمی منع خواهند شد.
این آییننامه مشتمل بر پنج ماده و یک تبصره در تاریخ ۲۳/۰۱/۱۴۰۰ به تصویب وزیر علوم، تحقیقات و فناوری رسیده و از تاریخ ابلاغ لازمالاجراست.
نظر شما :